De vondst van een heilzame vondst

Bij het omspitten van mijn achtertuintje rolde er zomaar iets moois in mijn handen. Tussen de donkere kluiten aarde vond ik namelijk een deel van een klein groen glazen flesje met in reliëf nog net leesbaar: “d ClaasTilly”.
Het flesje zag eruit als een ‘trouwbedankje’, vast meegegeven door het bruidspaar ‘Claas en Tilly, bedacht ik zo. Maar een virtuele zoektocht zette Claas en Tilly al snel op een bijspoor. Het ging hier namelijk om een deel van een flesje zogenaamde ‘Haarlemmerolie', ongeveer 300 jaar geleden uitgevonden door de Haarlemse onderwijzer Claes Tilly.
 

Claes was waarschijnlijk een praktische man met weinig ruimte in zijn medicijnkastje. In plaats van een pilletje voor elke kwaal bedacht hij ‘Haarlemmerolie’, een uit kruiden, zwavel en terpentijn bestaand wondermiddel voor een heleboel kwalen. Hij verpakte zijn olie in langwerpige flesjes van ongeveer 9 cm lang.
Je kon geen moment meer zonder de wonderlijke olie volgens Tilly, want volgens hem geneest het:  de benaauwde band, die men heeft op of om de maag, verstuiking in de handen en voeten, pijn in de Lenden, geronne bloed en blaauwe plekken, allerlei koorts, velerlei maag-, long- en lever quaal, benauwde borst en hoest, inwendige quetzing en verzwering, pijnlijk wateren en stoelgang, geeft het aanzicht een gezonde couleur, drijft scheurbuik en waterzucht uit, Engelsche Ziekte en wormen. Tilly sloot de lijst met ellende af met de verlossende woorden: “Al dit bovenstaande wordt genezen met 15 droppelen om den anderen dag ingenomen, en kinderen zoo veel droppelen als zij jaren oud zijn”.

Het middel genoot enkele honderden jaren geleden zelfs al internationale faam want veel zeevaarders, zendelingen en missionarissen namen het middel mee op hun tochten naar verre werelddelen.

Ja, wonderolie wordt ervaren als een echt paardenmiddel, zelfs in letterlijke zin. Zo hoorde ik dat paarden met koliek, wormbesmettingen en maagzweren het weer prima ‘doen’ op het mengsel van meester Tilly.

Woonhuis en Haarlemmeroliefabriek Claes Tilly

In Nederland was men er dol op en sommigen ‘zweren’ nog steeds bij deze Haarlemse uitvinding.
Waarschijnlijk ook de vroegere bewoner van ons meer dan honderd jaar oude huis. Misschien had die wel last van pijnlijk wateren of wilde hij graag een gezonde couleur op het aangezicht? Misschien was het wel voor zijn trekpaard, dat leed aan een pijnlijke koliek?

Of was het voor hen allebei? Voor het trekpaard met de koliek en voor de bewoner die er, na een flinke trap van het humeurige trekpaard,  een flinke inwendige quetzing aan had overgehouden?

We zullen het nooit zeker weten, maar dat weet je met wonderen nooit.